Gianni Rodari e sa lìngua sarda

14 Marzo 2014
Image
grammatica-della-fantasia.jpg
Ah? E ita nc'intrat Gianni Rodari cun sa lìngua sarda? Iat a pòdiri narri calencunu. Mancu deu nci pentzamu ca custu maistu mannu de cultura e de vida podessit intrai, una diri, in su trabballu miu de manera funguda.
Assumancu fintzas a candu no apu cumprèndiu, e nci nd'est bòfiu de tempus, ca po èssiri “espertu de didàtica de lìngua e cultura sarda”, no bastat sa connoscèntzia de sa lìngua e de sa istòria sarda. No bastat a cumentzai (e acabbai) unu iter de istùdiu e formatzioni po nc'aciuvai beni beni is peis in totus is chistionis. No bastant is cursus de agiornamentu. Nci bolint medas àteras cosas.
Deu a Rodari dd'apu connotu mellus candu, e funt passaus giai dexi annus a oi, apu cumentzau a trabballai cun is pipius de scola, fadendi progetus asuba de sa lìngua e cultura sarda. Connoscimu is poesias suas, is filastrocas, ma no imu lìgiu ancora sa “Grammatica della fantasia”.Fimu sèmpiri circhendi materiali chi mi podessit agiudai a ammanniai is ainas didàticas mias, de manera chi su trabballu fessit sèmpiri prus profetosu. Un'amigu m'iat consillau Rodari. Mi seu pigau custu lìburu, chi tengu sèmpiri acanta mia e chi ònnia tanti pigu in manus po circai e agatai consillus bonus. Pruschetotu candu depu cumentzai unu trabballu novu cun pipius piticus.
Seu abarrau spantau. A palas de cuddas filastrocas unu pagu macas e stròllicas chi totus connosceus, nci fiat un'òmini polìticu e unu grandu connoscidori de sa menti umana. Nci fiat istùdiu, trabballu in su campu, nci fiat passioni. Nci fiat unu respetu mannu po is àterus, mancai fessint pipius. Nci fiat su disìgiu mannu de revolutzionai sa sociedadi. Partendi de is prus dèbilis.
Custa Grammatica no est una cosa po scola chi podint lìgiri sceti “gli addetti ai lavori”. Est unu manifestu polìticu, culturali e didàticu po totus.
Sa fantasia chi narat Rodari no est unu scimpròriu po nci passai su tempus: est un'aina po agiudai is pipius a crèsciri beni, a èssiri lìberus e no a diventai su chi bolint is mannus. Sa fantasia est un'aina po ddus agiudai a èssiri abbistus, comenti in su tempus nostu iant a dèpiri èssiri. Po ddus agiudai a cùmprèndiri su chi tenint a ìnturu e su chi ddoi est foras de issus, su mundu, innantis chi su mundu ddus strechit. Po ddus agiudai a èssiri fortis. Tostorrudus. Po ddus agiudai a èssiri atrivius candu serbit. Po ddus agiudai a no intèndiri càrrigus malus in sa cuscèntzia insoru, chi est ancora tropu fràgili po ddus pòdiri aguantai. Po ddus agiudai a arriri.
In is iscolas nostas, po su prus, arrieus tropu pagu. S'idea ca s'educatzioni de sa menti depat èssiri una cosa trista est difìcili meda de cumbàtiri, pigau e torrau in sardu de sa “Grammatica della fantasia”.
Rodari boliat un'iscola innui si ponessint in campu totu is atzionis chi podessint agiudai su pipiu a crèsciri mellus. Issu sciriat puru ca in una situatzioni de tensioni is pipius no imparant beni. Ecus poita donàt a s'arrisu un'importu mannu. S'arrisu est una forma de terapia. E arriendi s'impara mellus e prus allestru.
A s'acabbada si cumprendit beni poita iat a èssiri de a berus de importu chi is pipius imparessint custa grammàtica.
Sa menti est una sceti. Ma sa fantasia sua tocat a dda dirìgiri. Is fàulas, le fiabe, chi siant ascurtadas o imbentadas, a solas no bastant a su pipiu. S'imperu lìberu de totu is possibilidadis de sa lìngua est sceti una de is diretzionis chi si podint pigai. Ma, comenti narant is frantzesus, tout se tient.
Sa fantasia de su pipiu, inghitzada a imbentai fueddus, at a imperai is ainas suas in totus is campus de s'esperièntzia chi ndi tenint abisòngiu. Is fàulas serbint a sa matemàtica, aici comenti sa matemàtica serbit a is fàulas. Serbint fintzas a sa poesia, a sa mùsica, a s'utopia, a s'impènniu polìticu: duncas a s'òmini e no sceti a fantasticai. Pròpiu poita iat a pàrriri ca no serbint a nudda, serbint.
Serbint a s'òmini cumpriu. Chi una sociedadi crèscia cun su mitu de sa produtividadi (e de su profitu) tenit abisòngiu de omixeddus de nudda, uomini a metà, chi depint sceti produxi, fai sceti su chi ddis nant de fai, chentza de voluntadi, bolit nai ca est fata mali e intzandus tocat a dda cambiai. Po dda cambiai serbint òminis creativus, chi scìpiant imperai sa fantasia.
Aici scriiat Gianni Rodari. Aici Rodari e s'idea didàtica sua funt intraus in su trabballu miu. Nareus mellus ca est intrau su disìgiu de sighiri cust'arrastu.
Deu intzandus circu de ascurtai su chi consillat Rodari e ònnia tanti provu a fai puru calencunu esperimentu sighendi is inditus suus. Est aici ca ocannu passau m'est nàsciu custu limerick, chi est serbiu po mòviri sa fantasia de una classi de piciocheddus de prima mèdia.
A custu pipiu ddi nant Oràtziu chi bivit asuta de Santu Pancràtziu. Issu ònnia dì sartat sa turri, e de una a s'àtera currit, custu pibitziri de pipiu Oràtziu.
S’est pigau s’arrisu, m’ant fatu preguntas e issus puru ant circau de ndi pesai unu limerick.

Cristian Urru
© RIPRODUZIONE RISERVATA