Is Sinnus de Mialinu Pira

30 Aprile 2014

Mialinu Pira
Is Sinnus
SA LIBRIUTEGA DE SA NOA SARDÌNNIA
Editzionis dellaTorre, primu prentada, 1983
Euromeeting Italliana/Mediasat, est sa segunda prentada 2003
Printer, Indùstria Gràfica, S.A, Barcellona.


Su tempus de s’aprapudhai e de su fragai


Pàginis 17/21 segunda

Dhi sutzedit torra de si ndi scidai de s’ùncuna intendendi custa boxi de òmini morendi cun is prumonis prenus de àcua.
Dias e dias, stasonis e stasonis, sègulus e sègulus passaus imbruscinau in calancuna umbra, satzau, infromigau e mesu scidu, fendisia tot’unu cun su moimentu de is nuas, fendisia pilloni o folla, ponendisia avatu de sa fromiga, spoxilendisia e sprioghendisia e scrafendusia totu, in cùcuru, e in matza, in piturras e in perras, e in is palas frighendisidhas in sa perda e in is truncus.Bidiat s’ebra apillonendi e is froris oberendisia, spannendisia e is abis trabballendi.
Froris pintaus de dònnia culori e a cadeunu divessu de s’àteru, e dònnia dia divessus e totu càrrigu de abis trabballendi. Oi si podit agatai sceti calancunu logu solianu de froris de tiria chi assimbillit a is padentis de froris chi bidiat intzandus. E su nuscu? Stramancau. E no sciu chi funt is froris chi no ndi tenint prus o chi seus nous chi teneus is càrigas prenas de cera. Froris, froris de intzandus, oi su beni de s’òmini prus arricu de su mundu no balit cantu baliat su peus de bosatrus.
Si cantamus a pari, che pillonis, candu proiat a de noti in is tuvas. Sa brintada dha tupamus cun is cambus de linna sicada, e po dromiri dromemus in is stòjas de bentu.
No fiant domus is tuvas: fiant nius ca s’arti de dhus arrangiai dh’imparamus de is pillonis. Su bentu, èja, segundu de innui lompiat nci podiat brintai in is tuvas, ma s’àcua e is àterus animalis nonu. E in is tuvas prus mannas e longas no nci brintat nimancu su bentu. Dhu intendemus muliendi in foras, ma nosu aintru stemus callentis in s’ierru e a su friscu in s’istiu.
Deu no m’amentu in cali sègulu apu imparau cumenti chi sutzedit ca una fèmina siat prìngia. Po sègulus e sègulus no dhu sciemu. Mi dh’amentu ca medas bortas m’est spetada una vida de fèmina. Abarramus sèmpiri spullincus mascus e fèminas e sa difarèntzia dha potamus sèmpiri adenantis. Sa difarèntzia aintru de mascus e de fèminas dha biemus in dònnia spètzia de animali chi cannoscemus. E biemus s’imperu chi de sa difarèntzia faiant is àterus animalis e nosu su matessi. Ma fiat una cosa naturali, una sperièntzia sìmprixi e chi acuntentàt su mascu e sa fèmina. Candu una fèmina fiat insuada e ndi teniat gana su mascu dhu cumprendiat de cumenti si moviat, de sa boxi e de su nuscu chi ndi dhi bessiat. E su primu mascu chi si ndi abbisada si dh’afracada a sa brebexina, de adhia, ca sa fèmina, sa primu cosa chi faiat fiat a si pòniri a s’imbàtoro, amostendi sa nadura chi s’oberriat e si tancada che una buca morta de fàmini. Deu m’amentu cumenti faemu candu femu mascu e candu femu fèmina. Candu femu mascu sa pillona mi s’intostada chi pariat de ossu e candu femu fèmina sa nadura mi si sciundiat e mi ndi bessia a foras.
Mascu o fèmina chi fessit, su chi m’amentu fiat su gosai chi donada s’esperièntzia de s'unioni de is naduras.
A pustis de custa esperièntzia candu fiat fèmina mi unframu, ma fintzas unfrada candu ndi tenumu gana nci torramu. No sciu poita mi unframu e poita is fèminas èja e is mascus nonu. Fiat una cosa chi a is fèminas sutzediat aici, chene insillu. Cumenti no sciemus ni mascus e ni fèminas poita a nosu praxiat papai, aici su matessi no sciemus po ita si praxiat a cubèrriri. Cumenti no sciemus cumenti faiat su chi papamus a si fai sànghini nostu aici no sciemus su gosai de su cuberriri po sa fèmina nci furriada a impringiamentu. Bollu narri ca no sciemus su poita de s’impringiamentu, no dhu sciemus a cumenti si scidit imoi. Torru a narri: totu fiat una cosa naturalli, cumenti bidemus in is àterus animalis e is matas chi frorint e donant frutoris.
Sa vida de padenti fiat un vida naturalli, chini faiat totu fiat sa nadura, sa de su mascu, sa de sa fèmina, sa de s’òmini e, sa de is animalis, sa de is matas.
Sciemus totu e no sciemus nudha, a sa manera de pipiedhus. Deu m’amentu chi nimancu candu femu prìngia a bortas sciemu chi depia sfendiai. A ùrtimu, intamus, dhu sciemu, ca dh’intendemu sa criadura in s’intrànnias movendisia che un’àteru corpus. Ma su dulori de candu sfendiamu diventada totu unu dolori. Fiat unu dulori aici mannu chi pariat unu gosu, o unu gosu aici mannu chi si faiat unu dulori. E candu sa criadura nasciat fintzas deu cumenti biemu ca fadiant is àterus animalis mi dha lingemu totu e dha donamu a sùiri, totu cumenti boliat sa nadura.
Sciemus totu e no sciemus nudha de sa nadura. Ma est su fuedhu “sciri” chi no bandat beni. Una mata calisisiat scit totu su chi depit sciri de sa nadura: cumenti a ndi bessiri de su pisu candu sa terra est prexada de àcua e de soli, cumenti a pònniri is arrèxinas po si ndi pesai, e follas po arrespirai e truncus e cambus po crèsciri. Una mata chi est una mata scit totu su chi depit fàiri; e sa prova est chi dhu fait cumenti si depit.
Ma est unu sciri su de sa mata? Est e no est unu sciri. Deu e nosu totu cantus in su tempus chi seu contendi femus aici a sa manera de matas po su sciri e su no sciri. Perou a difarèntzia de is matas tenemus is peis e no is arrèxinas e nosu si podemus mòviri de unu logu a s’àteru. Cosa chi is matas no podint fàiri mancai nci siant dias chi parint in gana de si pònniri fintzas issa a caminai ca dhas mulinat su bentu. E teneus manus po aprapudhai e po pratziri su crispu de su lisu, su callenti de su frius, s’ùmbidu de su sicu, su modhi de su tostau e aici nendi a lobas de imbressis. Beru est chi a bortas is cambus de is matas parint bratzus e ca una mata tenit prus cambus chi no s’òmini bratzus; e berus est ca nci funt matas ca chi dhas tocas parint ca ti timant e ca s'arretirint agoa; nci ndhi funt chi oberrint is froris a su soli e nci nd’at chi a su soli si tancant; nci ndi funt candu proit arrirint e nci nd’at chi parint prangendu.

francudefabiis
© RIPRODUZIONE RISERVATA
Tags