Documentu: Lìtera de Su Majolu a su Parlamentu italianu e a su Consìgliu de Europa

18 Mese de idas 2012


A sos deputados e senadores de su Parlamentu Italianu elezidos in Sardigna


A su Parlamentu Italianu


A su Parlamentu Europeu


A su Consìgiu de Europa


Su Majolu est un'assòtziu de istudentes sardos chi giughet a in antis una pelea pro chi pòngian su sardu ufitziale paris cun s'italianu in totu sa vida pùblica de Sardigna, e mascamente in s'Universidade de Tàtari.


Bos cherimus fagher ischire chi semus in pensamentu pro su chi pertocat su testu de sa lege 5118/2012 chi sunt discutende in su parlamentu italianu pro ratificare sa Carta Europea de sas Limbas Regionales o de Minoria, chi an iscritu in Istrasburgu in su 1992 e chi s'istadu italianu at firmadu in su 2000 ma no at galu ratificadu.


Pensamus chi sas fainas de amparu ischirriadas pro su sardu in custa lege de ratìfica, discrìminant meda sa limba sarda e sunt fintzas contràrias a su chi b'at iscritu in sa Carta etotu.


Mascamente pensamus chi sunt contràrias a su chi b'at iscritu in s'artìculu 7 paràgrafu 2: sos istados chi ant firmadu sa Carta, che deven bogare calesisiat distintzione, esclusione, restritzione o preferèntzia chene motivu in s'impreu de una limba regionale o de minoria.Pensamus fintzas chi sunt contràrias a su chi b'at iscritu in s'artìculu 7 paràgrafu 4: sas Partes devent leare in cussiderju sos bisòngios e sos disìgios espressos dae sas comunidades chi faeddant una limba regionale o de minoria, definende sa polìtica issoro pro cussa limba.


Est craru chi, seberende sos paràgrafos pro sa tutela de sa limba sarda tra sas dispositziones de sa 'e III partes de sa Carta, ant fatu un'ischirriadura chene motivu contra a sa limba sarda, e una preferèntzia chene motivu in favore de sas limbas chi sunt giae amparadas dae sos tratados internatzionales e dae istatudos de autonomia prus cumpridos de su de Sardigna.


Est difìtzile a cumprèndere cale critèriu ant cussideradu seberende, tra paritzas fainas propostas, su " livellu de amparu" de sa limba sarda a un'ala e su chi ant cussideradu pro àteras limbas che a su tedescu, su frantzesu e s'islovenu a s'àtera.


Su sardu est sa secunda limba prus faeddada in sa Republica Italiana, a pustis de s'italianu, cun prus de unu millione de pessones chi lu faeddant e est faeddadu in unu matessi territòriu in sa Regione Autònoma de Sardigna.


Pro custu su sardu at su diritu de àere garantida sa tutela chi ant garantidu a sas limbas chi sunt giae tuteladas dae sos tratados internatzionales, agabende una discriminatzione chi durat dae sèculos e ponende su bilinguismu pro assegurare sa paridade de su sardu e de s'italianu in totu sa vida pùblica de Sardigna, comintzende dae s' imparu in iscola e in s' universidade e dae s'impreu de sa limba sarda in sos mèdia e in sos servìzios pùblicos.


Su pòpulu sardu isetat chi ponzan custa lege de democratzia e de tziviltade dae dechinas de annos e, mascamente dae sos annos '70, l'est pedinde unu movimentu populare mannu, giutu a in antis fintzas dae grandes intelletuales de sa cultura e de sa politica sarda.


Denuntziamus chi, ratifichende sa Carta, su Parlamentu Italianu si nd'est importende de sos bisòngios e de sos disìgios espressos dae su pòpulu sardu e mascamente de sa voluntade espressa dea su Consìgiu Regionale de Sardigna in s'òrdine de traballu chi sos consigeris ant botadu totu paris su 24 de trìulas de ocannu. Cun custu òrdine de traballu su Consìgiu Regionale Sardu at pedidu a su Parlamentu Italianu chi pòngiat pro sa limba sarda sos livellos prus artos de bàrdia e promotzione in ogni setore de sa vida econòmica e sotziale, ratifichende sa Carta Europea de sas Limbas Regionales o de Minoria, mascamente pro su chi pertocat s’àmbitu de s’istrutzione e de s’informatzione.


Pensamus chi, cunfromm'a s'ispìritu de sa Carta, devet esser reconnòschidu s'obietivu de arrivare in Sardigna a una sotziedade bilingue cumprida, in ue totu sos tzitadinos chi vivent e ant a vìvere in sa Terra nostra devent aer su diritu de si esprimere in sardu e in italianu e de imparare bene ambarduas sas limbas.


Pro custu:


Pedimus chi ratifichende sa Carta Europea de sas Limbas Regionales e de Minoria, siat garantida in su territòriu sardu una parte manna de s'imparu in sas iscolas e in sas universidades in limba sarda: tando, pro su chi pertocat s'artìculu 8 paràgrafu 1, pedimus chi siant garantidas a sa limba sarda sas fainas de tutela ai), bii), ciii), dii), eii), fii), g), h) .


Pedimus chi ratifichende sa Carta Europea de sas Limbas Regionales e de Minoria, siat garantida in su territòriu sardu, in sos servìtzios pùblicos ammaniados dae sas autoridades amministrativas o dae àteras pessones chi traballan pro contu de cuddas, su diritu de fàghere una dimanda e retzire una risposta in sa limba regionale o de minoria: tando, pro su chi pertocat s'artìculu 10 paràgrafu 3, pedimus chi siat garantida sa faina de tutela b).


Pedimus chi siant abertos nessi una televisione, una ràdiu e unu giornale chi essat cada die totu in limba sarda: tando, pro su chi pertocat s'artìculu 11 paràgrafu 1 siant garantidas sas fainas de tutela ai), bi), ci), d), ei), fi), g).


Pro su chi pertocat sa faina de tutela chi currispondet a s'artìculu 8 paràgrafu 1 h), chi pertocat sa formatzione de sos insegnantes, pedimus chi su Parlamentu Italianu, in prus de pònnere custa faina de tutela tra cussas garantidas a sa limba sarda, si movat abberu pro garantire s'istitutzione de Cursos de Làurea pro formare sos mastros e sos professores de limba sarda, si est netzessàriu fintzas cuntzedende de poder abèrrere cursos novos in deroga a s'ordinamentu de s'universidade e in particulare a calicuna norma subra de s'istitutzione de cursos de làurea novos chi at postu sa Riforma de s'Universidade. Difatis, si non si poden formare sos mastros e sos professores in sas universidades sardas, s'imparu de su sardu in iscola ant a abbarrare petzi bellas paràulas.


S'assòtziu nostru in s'Aprile coladu at promòvidu una petitzione firmada dae prus de milli istudentes iscritos in s'Universidade de Tàtari, chi amus giutu a su Retore de s'Universidade de Tàtari, a su Consìgiu Regionale Sardu, a su Retore de Casteddu e a Su Presidente de sa Regione Autònoma de Sardigna, pedende de istituire duos Cursos de Làurea novos: unu in Iscièntzia de sa Formatzione Primària in Limba Sarda e s'àteru in Limba e Literadura Sarda, in modu de garantire sa formatzione netzessària a sos mastros e a sos professores chi ant a imparare su sardu e in sardu in iscola. Bos mandamus sa petitzione paris cun custa lìtera.


Isperamus chi ant a fàghere sos emendamentos giustos in modu chi siant garantidos sos diritos de sa comunidade de sos chi faeddant su sardu e de totus sas àteras minorias linguìsticas de s'istadu italianu.


Difatis, pensamus chi deven èssere garantidos sos livellos de tutela chi lis deghent a totu sas àteras limbas reconnòschidas chi oe sunt discriminadas che a sa limba nostra: siat sas chi an una populatzione e unu territòriu minores, comintzende dae su cadalanu, chi lu faeddan in sa tzitade sarda de S'Alighera, e fintzas sas limbas chi las faeddat una populatzione prus manna e in unu territòriu mannu, comente su friulanu e s'ocitanu.


Si pro disgràssia su testu chi at a aprovare su Parlamentu Italianu pro sa ratìfica de sa Carta, no at a garantire sa paridade de su sardu e de s'italianu in sa bida pùblica de Sardigna e at a lassare sa discriminatzione de sa limba sarda chi b'est oe, diat èssere un'afrontu malu contra a su pòpulu sardu, pro more chi sos printzìpios de sa Carta chi at firmadu s'istadu italianu diant èssere negados comintzande giae dae sa ratìfica, acrarende chi pro s'istadu italianu custa est petzi una cummèdia pro si fagher bìere in antis de sa comunidade internatzionale, democràticu e rispetosu de sas limbas de minoria chi faeddant sos tzitadinos suos, cando in sa realtade sichit a apeicare sas limbas de minoria faeddadas dae sos tzitadinos suos, si custos tzitadinos no ant sa bonaura de aer istados istranzos chi difendent sos diritos issoro.



© RIPRODUZIONE RISERVATA