Documentu: Su Fronte indipendentista unidu respundit a s'antropòlugu Giuliu Angioni

15 Onniasantu 2013


In sas dies passadas amus sighidu in sos giornales sardos, cussa chi credimus de pòdere definire una campagna de imprenta contra s'istandardizatzione de sa limba sarda e contra sas polìticas pro su bilinguìsmu chi sunt ligadas a issa. Pro ùrtimu, su 10 de santandria, un'artìculu in sa Nuova Sardegna de s'antropòlogu Giulio Angioni, chi at sustènnidu s'idea chi totu sas initziativas fatas pro mandare a in antis una polìtica linguìstica pro su bilinguìsmu sunt destinadas a fallire, e non podent arribare a sos risultados chi diant dèpere otènnere. Pro proare custa idea su professor Angioni mentovat unas cantas realidades europeas in ue sas limbas istòricas locales nche las ant oprimidas, e at faeddadu fintzas de sa Catalogna e de su Tirolo, mustrende chi no at peruna connoschèntzia de cussas esperièntzias, in ue una polìtica linguìstica sàvia e determinada, a pustis de unos cantos annos at pesadu sotziedades bilìngues in ue sa limba locale no est prus apeigada dae sa limba de s'istadu. Su prof. Angioni, a pustis de annos meda de ambiguidade manna, in contu de custas chistiones, at esprimidu in manera crara una idea contrària a s'ufitzializatzione de sa limba sarda, narende tra sas àteras cosas chi una polìtica linguìstica pro su bilinguìsmu est tropu difìtzile e costat tropu. Un idea chi nois cherimus cuntrastare cun fortza, ca est s'erede legìtima de su chi ant iscritu sos intelletuales sardos in sos ùrtimos chentu chimbanta annos pro giustificare s'italianizatzione linguìstica de sa Sardigna. B'at de nàrrere chi su chi si diat dèpere gastare in tèrmines econòmicos e de energias umanas pro ufitzializare su sardu , diat èssere pagu cosa cunforma a totu su chi ant gastadu finas a oe pro un'istitutzione iscolàstica pensada mescamente pro nche ispèrdere sa limba nostra e pro impònnere s'impreu de sa limba italiana, balangiende comente risultadu de àere pertzentuales intre sas prus artas in Europa de giòvanos chi lassant s'iscola e pertzentuales intre sas prus bassas de laureados e diplomados.Sa tesi fundamentale chi difendet in s'artìculu est chi s'uffitzializatzione de sa limba sarda est una cosa inùtile ca sa limba " che unifica linguisticamente tutti i sardi per la prima volta nell'ultimo millennio" est s'italianu regionale de Sardigna "inconfondibile per pronuncia, lessico, sintassi e stile oggi anche letterario" , est a nàrrere su chi sos sardos sunt abituados a mutire "italianu porcheddinu". Su mistilinguismu, cando est unu sèberu fatu cun s'atinu, nche lu podent impreare pro esperimentos literàrios. Ma non lu faghet cun cussèntzia unu pòpulu chi non resessit a ischirriare duos còditzes linguìsticos diversos, pro more de unu sistema de Istrutzione monolìngue ossessivu e, podimus nàrrere, fallidu. Angioni fortzis est proponende de pònnere ufitziale in sa terra nostra s' "italianu regionale de Sardigna", dae s'imparu in iscola a s'impreu in sa burocratzia? Penso chi nono. Credo imbetzes chi custu siat petzi un'argumentu impreadu in manera istrumentale pro cuntrastare s'istitutzione de unu bilinguismu cumpridu sardu-italianu in Sardigna, e s'amparu de sas àteras limbas istòricas in sos giassos in ue si faeddant su sardo-corsu, s'aligheresu e su tabarchinu. Sa sua est un'idea fascista, fintzas si la trassat cun una retòrica psèudo-democràtica e si faghet pensamentosu pro sas "diversidades" e sos limbàgios locales o fintzas infantile cando narat de esseret preocupadu pro sos "malaidos de ortografia". Sa realidade ogetiva chi essit a pìgiu dae sas istatìsticas (Le lingue dei sardi 2007) nos faghet ischire chi sa majoria manna de sos sardos est capassa de faeddare sa limba nostra, su 68,4%, e belle totus lu cumprendent, su 97,4%. In cale si siat Terra de su mundu diant cunsiderare fascista e anti-democràtica una polìtica chi mantenet foras dae s'ufitzialidade sa limba istòrica de unu pòpulu, chi galu oe est connota ativamente dae una parte manna meda de sa populatzione. Su prof Angioni iscriet chi "le lingue hanno tendenze incoercibili". Però sa realidade sotziolinguìstica de totu sos pòpulos isvilupados de su mundu nos mustrat cantu est isballiada custa idea sua: in cada pòpulu est essida a pìgiu comente limba dominadora sa chi nche l'ant imposta sas polìticas pùblicas. Su sardu est una limba chi nche l'ant oprimida e l'ant postu una "istìgmata sotziale" giughende a una falta de istima de sos faeddadores suos etotu: custu est capitadu petzi pro neghe de sas polìticas coertzitivas de s'istadu. Petzi ponende una polìtica pùblica de bilinguismu sas cosas podent cambiare, comente ant dimostradu totu sas natziones sena istadu europeas chi ant postu unu bilinguismu cumpridu in sas istitutziones. Su Fronte Indipendentista Unidu credet in sas polìticas pro s'ufitzializatzione su sardu e s'at a impignare in manera fitiana pro las giùghere a in antis. Amus a gherrare cun fortza, in intro e in foras de sas istitutziones, pro garantire unu cras a sa limba nostra, ponende in pràtica su programma nostru pro sa polìtica linguìstica, chi prevedit intre sas àteras cosas: 1) s'imparu fintzas in limba sarda in totu sas iscolas sardas, pretendende deretu su rispetu de sa lege 482; 2) S'impreu de su sardu in sos mèdia e in sos cuncursos pro traballare in s'amministratzione pùblica; 3) istitutzione de unu bilinguismu cumpridu e impreu paritàriu de su sardu e de s'italianu in totu sas istitutziones de Sardigna e in prus de su sardo-corsu o s'aligheresu o su tabarchinu in sas biddas in ue una de custas est sa limba istòrica de su logu. Nudda durat pro semper, comente iscriet su prof Angioni faeddende de sa limba sarda. E nois isperamus chi sa prima cosa chi nche l'at a trazare sa currente de s'istòria, at a èssere sa classe intelletuale italianista chi at atzapadu in issu unu rapresentante dignu. Una classe intelletuale chi est responsàbile de àere traballadu in manera ativa pro sas polìticas chi ant giutu su pòpulu nostru a sa misèria culturale, econòmica e sotziale chi podimus bìdere oe. Nde diat àere profetu non sa limba nostra ebbia ma totu su pòpulu nostru, chi pro sa prima borta a pustis de prus de chentu chimbanta annos non diat èssere prus presoneri de cussos "maistros malos" chi ant àpidu s'impreu de nos mantènnere masedos a suta de su giuale de un'istadu istràngiu.


Pierluigi Caria - Delegadu Fronte Indipendentista Unidu




© RIPRODUZIONE RISERVATA