Sos giornales de oe #006

Turismu in crisi e neghes de una Pasca chitzulana (che a su 2013, che a su 2015, che a su 2016, che a su 2018 e che a su 2021...). Isperdìtziu artesanu e neghes ghetadas a sos giòvanos. Bonu comintzu de chida
27 Martzu 2023
sos giornales de oe

Bonu comintzu de chida e nuscos de pascabrile cun tìtulos de "passione" econòmica. Comintzat La Nuova Sardegna: «Turismu: Pasca dudosa». Pro sos albergadores, sa festa, «tropu chitzo lompet». De prus, «mancant sos bolos». Sa sìntesi de custas duas cosas est chi «petzi su 20% est aberende».

Pro cumprèndere sa chistione tempìstica, in prus de bi lòmpere cun su meledu, cheret chi legamus su chi b’at iscritu in sa de tres pàginas: «Pasca est in antìtzipu e sa diferèntzia intre su 9 de abrile e sa festividade posta in calendàriu duas chidas a pustis comente acontèssidu in àteros annos no est cosa de pagu».

Como, custa est una rassigna e sas allegas inoghe seberadas las agatades posca in sos giornales mentovados, comporende·bos·los o àteru, duncas non falamus a fundu nemmancu faghende paragones cun custos «àteros annos», ma carchi datu chi potzat ingendrare sa curiosidade bostra bos lu damus su matessi.

Sos ùrtimos deghe annos, pro nàrrere, Pasca de abrile est ruta duas bortas in martzu (su 2013, su 31, e su 2016, su 27); e cando est ruta in su mese suo pro tres bias l’at fatu in antis de sa data de ocannu (su 2015 su 5, su 2018 su primu e su 2021 su 4). Duncas? Sa Pasca dipendet dae sa luna, che a su carrasegare (custu emmo, fertu in s’intragna sua giughende·nche sas caratzas in mesu a su turismu). Ite si diat pòdere fàghere?

Mudare su calendàriu e iscostiare cussa data? In Lìbanu custas dies sunt isperimentende pròpiu s’iscostiada de s'ora legale a su 20 de abrile ca ocannu, lompende tropu a chitzo, si nch’istichit in sos oràrios de su Ramadam (àtera cosa lunare) faghende sessare su geunu prus a tardu pro sos fideles de su profeta.

O puru lassamus su mundu comente est e nos lu pigamus comente nos benit (ca s'in casu abrile ochieret sa mama a fritu sa neghe no est de sa luna). Diat èssere cosa pretzisa, duncas, a mirare a sos fatores chi non dipendent dae su satèllite terrestre ma dae su dark side de sos detzisores in contu de trasportos, pro nàrrere. Finamentas ca sos bolos non sunt pro sos turistas ebbia.

Colemus·nche a L’Unione sarda. E in cue b’at un’àteru cunfrontu deghennale; «Sete mìgia e barda in 10 annos. S’esèrtzitu de sos artesanos sardos isparèssidos pro semper est enorme e creschet semper de prus sufogadu dae sa globalizatzione e dae sos sèberos de sas generatziones noas chi non parent intentzionadas a sighire su caminu de sos genitores. Pagos sunt sos chi si sarbant: sos professionistas de s’incuru de sa carena, ma mescamente sos maistros de sos macarrones, de su pane e de sos durches».

In sas pàginas 2 e 3 agatamus (impreende borta cun borta su maschile o su feminile) su tapetzeri, su sabateri, sa trapera, su guarnisseri, s’impagiadore, s’acutadore. E sos de s’agroalimentare chi, comente antitzipadu, in possa parent.

Ma comente sa Sardigna non podet dipèndere dae su turismu est beru finamentas chi s’impresa minuda (p.s. s’artesanadu no est petzi galanias de butega o sabores licantzos) non podet bìvere in unu sistema produtivu de-industrializadu (p.s. s’indùstria no est petzi sa chìmica), nen de “indotto” podet fàghere. Finamentas inoghe totu dipendet dae su dark side de sos detzisores e non dae sa “luna” de sas generatziones noas.

Sos giornales italianos? Su collegamentu intre custas ùrtimas chistiones e sos disinnos guvernativos la ponet in prima Il Fatto: «Superbonus, su corfu finale a sos rèdditos prus bassos». In intro de Repubblica sa crisi de sa birra trapista ca sos padres in Bèlgiu sunt menguende che a sos artesanos nostros. Inoghe non podimus nàrrere chi siat neghe de sos fìgios chi non sighint sas tratas paternas (padre no est babbu), ma nemmancu de una polìtica chi non dat impèllida a sas cunversiones. Pro su restu s’agenda pertocat sos migrantes, cun su bonu de sos cuotidianos chi ponent sa denùntzia de sa Guàrdia costera contra a sas Ong: «Impèigu a sos sucursos». Che in tretos de Cutro?

© RIPRODUZIONE RISERVATA