Po cantu Bidhanoa

15 Novembre 2013
Image
po-cantu-biddanoa-210x300.jpg

Po cantu Bidhanoa
Editzionis Mesuterraneas 2D Castedhu-Tàtari 1987
Primu volùminu, pàginis 54/56


Figuraisia is propietàrius. Po donniunu de issus su chi narat su genneru-maresciallu fut che s'evangéliu: "Sa baraunda de is partidus est acabbàda, dh'at nau génnuru miu”.

"Mancu malli ca nci at pentzau Mussolini a proibbiri is soversivus, chindighinò nci aus a èssiri acabbàus che in Rùssia, ca po su fàmini si pàpanta fintzas is topis, candu no nci pàssat callincunu pipiu puru. Dh'at nau gènnuru miu".

"Ai contadini ndi dhis anti secuestrau terra e bestiàmini, nd'at pigau totu lo Stato, nemus possidit prus nudha, mancu sa domu acantu biviada".

"Génnuru miu at nau ca fintzas e i su Paba...".

Depiat èssiri po custa stòria de su Paba chi su predi puru s'ìat apuntau in sa sutana su distintivu fassista.

Ma sa cosa chi oi mi fàit prus pentzai est ca is pòburus puru, no totus, ma medas, paganta is dexi francus de sa téssera, chi po issus fuanta mannus, senza de si chesciai, senza de murrungiai. E su domìnigu si ponìanta sa camisa niedha e su distintivu, si Su Maistu fiat ghetai su bandu. Dhu fianta po timoria, poita dhis praxìat, o poita?

Candu passànta in su stradoni, custus pòburus truncaus de su trabballu, is antzianus no tanti cìrdinus po curpa de su marroni, cun su zigarru in buca e is manus a parti de pàlas, cun sa camisa niedha senza de corbatta, Ninna e Amàlia, de s'enna scaringiàda, dhis fianta su strociu. Ma zTia Catellina no boliat e s'inchietàda:

"Acabbaimidha! Chi si nd'acatat Su Maistu, dhu bieis!"

Candu mamma nosta e babbu nostu funti mortus de medas annus, e su disprexéri s'at cambiau facci e ùngas, a bòrtas suzzédit chi si pentaus de no ddis èssi pregontau certas cosas, candu fùanta bius.

Deu, po nai, mancu sendu mannu ìa mai pregontau a babbu miu poita issu puru ìat pigau sa tessera e su distintivu. Si dd’ìat postu, su distintivu, in su trau de

Candu mama nosta e babbu nostu funt mortus de medas annus, e su disprexeri s’at cambiau faci e ungas, a bortas sutzedit chi si pentaus de no dhis èssiri pregontaus certas cosas, candu fuant bius.

Deu, po nai, mancu sendu mannu ia mai pregontau a babbu miu poita issu puru iat pigau sa tessera e su distintivu. Si dh’iat postu, su distintivu, in su trau de sa bestimenta de lana, birdàngia, candu s’iat fatu sa fotografia per la carta d'identità, chi fut obbligatòria. E ita iat nau mama? Pagu e nudha: "Su mèri ses tui...". Ma issa no iat cambiau bidea.

Dha tengu deu, cussa fotografia de babbu, arrubiast, cun dunu arrògu de timbru in dunu àngulu: COMUNE DI VILL....

Babbu est sétziu in duna cadira, castiendu aillargu cun is ogus che is de fillu miu, sa scriminera a una parti, pagus is pilus, e is manus obertas imbaradas a is còscias, una in donniuna.

Is manus de babbu miu fuant mannas che is mias, ma no civilizzate, che is mias, fuant grussas, dónnia didu su dópiu de is mius. Is venas chi de is manus artzianta a su brutzu fuant grussas che funis.

Is manus de babbu miu no fuant fatas che is manus de is àturus óminis, fuant fatas de un’àtara pasta, fortzis in s’impastu dhu iant imbesturau ferru e linna, luxi e amori, e su fuedhu sentza de fuedhus cun su cali babbu miu fuedhada cun is cosas, tochendidhas.

Is manus de babbu miu fuant duas manus deretas, sa manu de manca puru fut una manu dereta, si no comenti iat èssiri fatu a chistionai a duas manus cun duna matixedha chi fut prantendu, po dh’arrecumandai su chi depiada fai po cresci manna e sana, po cresci a lestru, po si difendi de is babbillotis, de sa néula e de su sicori? O cun duna mata, cun dunu sramentu chi fut pudendu, candu ndi dhi bogda sa linna bécia comente chi fessit boghendundedhi unu bestiri béciu e malifatu, e dhi promitiada, cun is fuedhus de cudhas manus mannas, unu bestiri nou, bellu, chi dh’iat èssiri portau Beranu candu iat èssiri arribbau e dh’iat èssiri bista pronta a si dhu ponni?

E is manus de babbu miu candu fiat un’infertura, fessit a ogu o a pértia? Tandu is manus depianta fuedhai de prus, depianta cumbinci. Primu cun sa pértia o cun s’ogu, pustis cun sa mama de sa pértia e de s’ogu in su momentu chi fut de bonamori candu “tirat”. Is manus fuedhanta, fuedhant ae naranta a sa mama ca s’ogu o su pitzu, postus in bratzus a un’àtara mata, a una chi non donat o chi fut de àtara arratza o prus cumuna, iant èssiri créscius, s’iant èssiri fatus mannus, una mata noa, bella, prena de frutus e de nius, e is mamas-matas lassanta fai a is manus chi naranta sceti sa beridadi.

Sa mata chi no donada o chi fut prus cumuna, invecis, si lassada cumbinci luegus, fut arròscia de bivi sentza de froris bellus o de frutus saborius.

Candu babbu miu s’acostiada a custas matas cun sa pértia chi incurtzada fut diventada unu pitzu, sa mata iat giai cumpréndiu, no dhu iat bisóngiu de medas fuedhus de parti de is manus de babbu.

A is primus de Beranu, babbu torrada a passai acanta de sa mata pudada, acanta de sa mata inferta. Sa mata pudada fut ponendusia su bestiri nou, is ogus, is gemas, fuant unfraus, prenus: babbu dhis passada a asuba, cun delicadesa, is manus suas mannas, e candu si furriada is froris cumentzanta a spannai, pustis benìanta is frutus, e fut totu unu miràculu. Tenei passiéntzia, fut babbu miu.

Ma si dhu boleis sciri, si potzu nai puru ca a babbu miu dhi naranta Su Butegheri poita custa fut s’arti sua. Fut beniu a Bidhanoa giovunedhu, de un’àtara bidha, e iat postu butega, sa primu butega de Bidhanoa. Fut stétiu babbu su primu a betiri su cafeu, cruu, ma is bidhanoesus no scìanta eita fut. Calincuna fémina perou dhu iat comporau su pròpiu, po no fai biri, ma no scìada comenti dhu fai. Tandu dhu iat cotu a budhiu e dhu iat cundiu cun ollu e axedu, che s’intzalada. Ma fut malu, malu. Tostau e marigosu. Dh’iat nau a Su Butegheri, e tandu babbu iat fatu arribai turradoris, molinetus e cafeteras.

De candu babbu si fut cojau, in butega dhu abarrada pagu, dhui lassada a mama, ca dhi praxìada de prus. E issu si ndi andada a bìngia, a Su Ladus, a sa bìngia chi fut stétia de Antoni Maria Mulas, e innia pudàda, inferìada e chistionada cun is matas cun cudhas manus mannas mannas chi parìanta pàlias de argiola.

Pustis issu puru iat circau de diventai propietàriu, ma fut un’arti chi no fut sa sua e nc’iat pérdiu totu.

Cosa de no crei, babbu puru iat tentu dus génnurus maresciallus, de is chi apu nau innanti, unu de finantza e unu de is carabbineris. Ma in bidha dhui fuant abarraus pagu, fuant torraus a is logus insoru.

Babbu fut mortu a pustis de cincu dis chi su dotori dh’iat proibbiu de andai a bìngia, poita a fai cussa pigada dh’iat èssiri pótziu fai mali a su coru.

Cumpostu in su letu parìada biu. Cudhas manus suas mannas chi chistionant cun is matas e cun dònnia cosa de linna o de ferru, imoi fuant firmas, scumpartas fintzas de is venas grussas che funis. Si dhas iant trogadas, is manus, cun dunu arrosàriu niedhu, chi segundu sa genti iat èssiri nau a babbu calincuna cosa del regno dei cieli. Ma s’arrosàriu fut fatu de una linna morta chi babbu no iat connotu, e no dhi narada nudha.

E pustis babbu no dh’iat èssiri ascurtau su pròpiu: s’arrosàriu fut unu strepu chi is manus suas, bias, no iant umperau mai.
© RIPRODUZIONE RISERVATA
Tags